ایران در مرز تنش مطلق آبی/ برداشت ۶۰ درصدی از چاهها زنگ خطر را به صدا درآورد
ایران در مرز تنش مطلق آبی/ برداشت ۶۰ درصدی از چاهها زنگ خطر را به صدا درآورد ۱۵ آذر ۱۴۰۴ – ۱۴:۲۲ اخبار رسانه ها اخبار خواندنی ایران در یکی از خشکترین دورههای تاریخ خود قرار گرفته است. سدهای کشور تنها یکسوم پر هستند، ۶۰ درصد آب تهران از چاهها تأمین میشود و برداشت آب […]
ایران در مرز تنش مطلق آبی/ برداشت ۶۰ درصدی از چاهها زنگ خطر را به صدا درآورد
- ۱۵ آذر ۱۴۰۴ – ۱۴:۲۲
- اخبار رسانه ها
- اخبار خواندنی
ایران در یکی از خشکترین دورههای تاریخ خود قرار گرفته است. سدهای کشور تنها یکسوم پر هستند، ۶۰ درصد آب تهران از چاهها تأمین میشود و برداشت آب بسیار بالاتر از میانگین جهانی است.
رسانه ها
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، بحران آب در ایران وارد فاز هشدار شده و منابع آبی کشور با کاهش شدیدی روبهرو هستند. تداوم خشکسالی باعث شده ورودی آب به سدها و مخازن زیرزمینی به شدت کاهش پیدا کند و در حال حاضر مخازن سدهای کشور به طور متوسط فقط ۳۳ درصد پر هستند و نزدیک به ۶۷ درصد ظرفیت آنها خالی است. این در حالی است که ذخیره آب چهار مورد از پنج سد اصلی تهران کمتر از ۲۰ درصد شده است. این وضعیت بحرانی احتمال جیرهبندی آب و تعطیلی کسبوکارهای وابسته به منابع آب را افزایش میدهد و این امر به نوبه خود بر تمام زوایای زندگی افراد تاثیرگذار خواهد بود.
از سوی دیگر، آمارها نشان میدهند که میزان برداشت آب در ایران بهطور چشمگیری از میانگینهای جهانی و منطقهای فراتر رفته است. در واقع، سرانه برداشت آب در ایران به طور چشمگیری بالاست و بر اساس اطلاعات وبسایت «ورلد پاپولیشن ریویو» هر نفر در کشور حدود ۱۱۰۰ متر مکعب آب در سال استفاده میکند. این میزان با سرانه کشورهای اروپایی که شرایط اقلیمی مشابه دارند تفاوت زیادی دارد. برای نمونه، سرانه جهانی برداشت آب حدود ۴۹۹ متر مکعب به ازای هر نفر بوده است. این مقایسه نشان میدهد که ایران با وجود کمبود منابع آبی همچنان میزان برداشت آب بسیار بالاتری نسبت به کشورهای پرآب دارد و نشاندهنده فشار شدید بر منابع محدود آب کشور است.
البته بخش کشاورزی در ایران سهم بسیار بالایی از منابع آب کشور را به خود اختصاص داده و نزدیک به ۹۰ درصد آب مصرفی کشور در این حوزه استفاده میشود. در بسیاری از کشورها با بهرهگیری از تکنولوژیهای مدرن و مدیریت هوشمند منابع، سهم کشاورزی از مصرف کل آب به کمتر از ۵۰ درصد کاهش یافته است.
همچنین بر اساس اطلاعات رسیده حدود ۶۰ درصد از آب مصرفی تهران در تابستان از طریق چاهها و منابع زیرزمینی تأمین شده است. این برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی باعث افت سطح سفرههای آب زیرزمینی، فرونشست زمین و کاهش کیفیت آب شده است. فشار بر منابع زیرزمینی میتواند منجر به بحران آب در بلندمدت شود و امنیت آبی شهری و کشاورزی را تهدید کند. مدیریت منابع زیرزمینی و جلوگیری از برداشت بیرویه آب برای حفظ پایداری اکوسیستم و تأمین آب آینده ضروری است.
ایران در آستانه تنش مطلق آبی؛ خاورمیانه تشنهترین منطقه جهان شد
ایران طبق گزارش World Population Review در رتبه چهاردهم تنش آبی جهان قرار دارد. شاخص استرس یا تنش آبی بیانگر این است که در هر کشوری برای مصرف خانگی، کشاورزی و صنایع چه میزان آب بهطور سالانه از رودخانهها، نهرها و سفرههای زیرزمینی برداشت میشود. به طور کلی نشاندهنده این است که هر کشور تا چه اندازه بین منابع آب تجدیدپذیر و میزان برداشت، دچار ناترازی و کمبود است. در این گزارش، شاخص تنش یا استرس آبی از صفر یعنی بدون تنش تا پنج یعنی بالاترین سطح تنش محاسبه شده است. امتیاز این شاخص برای ایران ۴.۶۵ بوده است که نشان میدهد کشور در سطحی بسیار شدید از کمبود آب قرار گرفته است. این اعداد یعنی منابع آب تجدیدپذیر کشور توان جبران برداشت فعلی را ندارند و رقابت برای آب در همه بخشها بالا رفته است.
مقایسه کشورهای مختلف نشان میدهد که مجموعهای از کشورهای خاورمیانه مانند کویت، قبرس، عمان، قطر، بحرین و امارات با شاخص «۵» در بالاترین درجه تنش آبی جهان قرار دارند؛ کشورهایی که تقریباً فاقد منابع آب طبیعی بوده و بقای شهری و اقتصادی آنان به فناوریهای شیرینسازی آب دریا وابسته است.
کشورهایی مانند عربستان با شاخص ۴.۹۸، ایران با ۴.۶۵، عراق با ۴.۱۵ و هند با ۴.۱۱ در دسته کشورهای دارای تنش بسیار شدید قرار میگیرند؛ وضعیتی که بیانگر برداشت بالاتر از ظرفیت تجدید آب، تخلیه سریع سفرههای زیرزمینی، مصرف سنگین بخش کشاورزی و آسیبپذیری جدی در برابر تغییرات اقلیمی است. ایران با شاخص ۴.۶۵ به یکی از بحرانیترین مناطق جهان نزدیک شده و عملاً در مرز تنش مطلق قرار دارد.
در سطح پایینتر، کشورهایی مانند ترکیه با ۳.۳۹، چین با ۲.۸ و آمریکا با ۲.۶ با تنش متوسط روبهرو هستند، اما هنوز به مرحله بحران خاورمیانه نرسیدهاند. کشورهای اروپایی مانند آلمان، بریتانیا، روسیه و برزیل با شاخصهای حدود ۱ تا ۲ وضعیت قابلقبولتری دارند. در پایینترین سطح تنش کشورهای شمال اروپا از جمله دانمارک، فنلاند، سوئد، سوئیس و نروژ با شاخص کمتر از یک قرار گرفتهاند که نشاندهنده وفور منابع آب، بارش بالا و مدیریت کارآمد است. در مجموع این شاخص نشان میدهد که هرچه عدد به پنج نزدیکتر باشد رقابت برای منابع محدود آب، فشار بر سفرههای زیرزمینی و تهدیدهای زیستمحیطی و اقتصادی شدیدتر است و کشورهایی با شاخص بالا در مسیر پرهزینه و ناپایدار مدیریت آب قرار دارند.
در جزییات شاخص تنش آبی ایران میتوان مشاهده کرد که شاخص بخش مصرف خانگی ۴.۵۳، بخش کشاورزی ۴.۶۸ و بخش صنعتی ۴.۱ گزارش شده است. این ارقام نشان میدهند که بخش کشاورزی با شاخص ۴.۶۸ بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده و بزرگترین مصرفکننده منابع آبی در ایران است که معمولاً به دلیل استفاده از روشهای سنتی آبیاری و کشت محصولات آببر رخ میدهد. پس از آن بخش خانگی با شاخص ۴.۵۳ قرار دارد که نشاندهنده مصرف قابل توجه آب در زندگی روزمره است و ضرورت مدیریت مصرف در خانوارها را تأکید میکند. بخش صنعت با شاخص ۴.۱ کمترین میزان مصرف آب را دارد، اما همچنان نیازمند بهرهوری و استفاده بهینه از منابع آبی است.
در جمعبندی کشاورزی بهعنوان اصلیترین مصرفکننده آب محور سیاستهای صرفهجویی و بهینهسازی منابع آبی است. کاهش مصرف خانگی از طریق آموزش و فناوریهای نوین میتواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد و مدیریت مصرف در بخش صنعت نیز اهمیت خود را حفظ میکند.
راه فرار از بحران آب
ایران امروز در نقطهای ایستاده است که ادامه مسیر بدون اصلاح به معنای تشدید بحران و از دسترفتن امنیت آبی نسلهای آینده است. کمبود بارش، برداشت بیرویه از سفرههای زیرزمینی، وابستگی سنگین کشاورزی به آب و مصرف بالای خانگی کشور را تا مرز تنش مطلق پیش برده است. خروج از این چرخه تنها با تغییر رویکرد ممکن است. رویکردی که همزمان بر کاهش مصرف، افزایش بهرهوری و احیای منابع تمرکز کند.
نجات آب ایران نیازمند تحول فوری در کشاورزی با گسترش آبیاری نوین، کشت محصولات کمآببر، بازچرخانی آب در صنعت، مدیریت هوشمند مصرف شهری و محدودیت جدی برداشت از منابع زیرزمینی است. در کنار این اقدامات سرمایهگذاری در فناوریهای شیرینسازی، فرهنگسازی عمومی، اصلاح قیمتی و تشکیل بازار آب و میتواند مسیر کاهش تنش آبی را هموار کند. تشکیل بازار آب میتواند انگیزه اقتصادی برای کاهش مصرف و بهینهسازی استفاده از منابع محدود ایجاد کند. در این بازار تخصیص آب بر اساس ارزش واقعی و اولویتبندی بخشهای مختلف امکان مدیریت کارآمدتر منابع و جلوگیری از هدررفت را فراهم میآورد. تنها با یک برنامه ملی منسجم مشارکت مردم و اصلاح سیاستهاست که میتوان این بحران را مهار کرد و کشور را به سوی تعادل و پایداری آبی بازگرداند.
منبع: اقتصاد آنلاین
انتهای پیام/
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاهتان را بنویسید