آخرین معمای زندگی جلال/پزشکی قانونی درباره علت فوت چه میگوید؟
آخرین معمای زندگی جلال/پزشکی قانونی درباره علت فوت چه میگوید؟ ۱۹ آذر ۱۴۰۴ – ۱۰:۲۰ اخبار فرهنگی اخبار ادبیات و نشر کارگردان مستند "من جلال آل احمد هستم" میگوید که این کار تلاش دارد معمای نحوه درگذشت او را حل کند و به این پرسش پاسخ دهد که علت فوت او چه بود: سکته یا […]
آخرین معمای زندگی جلال/پزشکی قانونی درباره علت فوت چه میگوید؟
- 19 آذر ۱۴۰۴ – ۱۰:۲۰
- اخبار فرهنگی
- اخبار ادبیات و نشر
کارگردان مستند "من جلال آل احمد هستم" میگوید که این کار تلاش دارد معمای نحوه درگذشت او را حل کند و به این پرسش پاسخ دهد که علت فوت او چه بود: سکته یا ترور؟
فرهنگی
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اگرچه حدود شش دهه از روزی میگذرد که جلال آل احمد در اسالم گیلان جهان را وداع گفت، اما بحث بر سر میراث و زیست او همچنان در میان حلقه نویسندگان، روشنفکران و مخاطبان برقرار است. شاید بیراه نباشد که او را پرحاشیهترین نویسنده در چند دهه گذشته بدانیم؛ نویسندهای که حتی نحوه درگذشت او محل بحث بوده و هست و میتوان آن را یکی از معماهای این نویسنده پرشور دانست.
گزارشها درباره نحوه درگذشت آل احمد متفاوت است، برخی مانند همسرش، سیمین دانشور، آن را در اثر سکته میدانند و برخی دیگر، آن را نتیجه ترور حکومت پهلوی. مستند «من جلال آل احمد هستم» تلاش دارد با ریشهیابی تاریخی و ارائه مستندات جدید، این گره را تا حدودی باز و فضا را شفاف کند.
این مستند قرار است امشب، ۱۹ آذرماه(ساعت ۲۱) و ۲۲ آذر(ساعت ۱۵) در جشنواره سینما حقیقت در پردیس سینمایی ملت اکران شود. علی اکبری، کارگردان این اثر، در گفتوگو با تسنیم از چرایی و چگونگی ساخت لین اثر گفت که در ادامه میخوانید:
*تسنیم: جلال آل احمد از نویسندگان پرکاری است که آثار و فعالیتهای او در حوزههای مختلف ادبی، سیاسی و … سبب شده تا روزگار ما هم در کانون توجه باشد. برخی از کارهای او مانند «غربزدگی»، توانست موضوعی را مطرح کند که امروزه نیز همچنان بحث بر سر مسائل مطرح شده در این اثر داغ است. از ساحتهای مختلفی که جلال در آن قلم زد و آزمود، کدام وجه مورد توجه شما در مستند «من جلال آل احمد هستم» قرار گرفت؟
جلال در دوره زندگی خود، ساحتهای مختلفی را آزمود و در عرصههای گوناگونی فعالیت کرد؛ از ادبیات گرفته تا کنشگری اجتماعی، معلمی و … . اما به نظر میرسد که در کارهای مختلف، به وجه ادبی او بیش از دیگر وجوه پرداخته شده است. در مستند حاضر، جنبه کنشگرانه حوزه اجتماعی او را قاب گرفتیم و تلاش کردیم به این موضوعات بپردازیم که جلال در دوره حیات خود با چه کسانی در ارتباط بود، روابط سیاسی و تعاملاتش با افراد صاحب قدرت به چه صورت بود، دستگاه حاکمیت چه ارتباطی با او داشت و چرا او کنش اجتماعی داشت. تمام این موضوعات، در حول مرگ مرموز او پرداخته شده است.
بحث بر سر جنجالیترین کتاب آل احمد/مشکل امروز، غربپرستی است نه غربزدگی
آل احمد مرگ مرموزی داشت؛ به طوری که تا امروز نیز درباره او سخن میگویند. تلاش کردیم تا در اثر حاضر، این موضوع را از جوانب مختلف و اقوال گوناگون بررسی کرده و در پی ریشهیابی آن باشیم.
*تسنیم: درباره نحوه درگذشت جلال اقوال مختلفی وجود دارد. شما در پژوهشهای انجام شده برای تولید این اثر، به چه نتیجهای در این زمینه رسیدید؟ حلقه نزدیکان او در اینباره چه میگویند؟
دو علت همواره درباره علت فوت جلال مطرح میشود: سکته یا ترور. این اختلاف نظر در میان حلقه نزدیکان این نویسنده نیز وجود دارد. او فرزندی نداشت، اما خانم دانشور و برادر جلال(شمس آل احمد) اقوال متفاوتی دارند. حتی در میان خواهرزادهها که در عصر او زیستهاند نیز اختلاف نظر وجود دارد. عدهای همچون سیمین معتقدند که جلال سکته کرده است و بقیه از جمله برادر او، بر این باورند که جلال به دست حکومت پهلوی کشته و ترور شد. هیچکدام از این نظرات به صورت مستند تاکنون ثابت نشده است.
در مستند «من جلال آل احمد هستم» برای رسیدن به پاسخی روشن در این زمینه، از اسناد تازهای استفاده کردیم و با کارشناس پزشکی قانونی گفتوگو کردیم تا به فضای بازتری در این زمینه برسیم و این امر مجهول تحدودی به صورت تاریخی ریشهیابی شود.
برای رسیدن به این هدف، فعالیتهای چند سال پایانی جلال را بررسی کردیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که آیا فعالیتهای او برای حکومت وقت، ارزندگی داشت که دست به ترور او بزند یا خیر؟
*تسنیم: منظورتان از پزشکی قانونی چیست؟ آیا از آن زمان سند و گزارش منتشر نشدهای باقی است که در این اثر مطرح شده؟
خیر، مدارکی از آن زمان نیست. در آن زمان از موضوع بررسی نحوه درگذشت جلال ممانعت میشود و به پزشکی قانونی نمیرود.
ما براساس علائم بالینی که او در آن زمان داشته و اطرافیان دیدهاند(از جمله گفتوگو با دو خواهرزاده او که پیکرش را دیده بودند)، نکتههای همسر و برادر جلال، این موضوع را در گفتوگو با کارشناس پزشکی قانونی مطرح کردیم. هرچند نمیتوان تا وقتی پیکر را ندیده باشند، به نظر متقنی رسید اما براساس علائم بالینی روزهای پایانی زندگی او، روزی که فوت میکند و یک روز پس از آن، نکات اطرافیان و اسناد جدید به یک نتیجه در این زمینه برسیم.
*تسنیم: چه اسناد جدیدی درباره جلال منتشر شده و از چه منابعی؟
برای اولینبار یک سری اسناد در مستند «من جلال آل احمد هستم» برای اولینبار منتشر میشود. بخشی از این اسناد از مخزن کتابخانه ملی، مرکز اسناد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و آرشیو صوتی دانشگاه هاروارد استخراج و استفاده شده است. در کنار این اسناد، از اطلاعات اطرافیان او نیز به منظور بررسی تاریخی موضوع استفاده شده است.
در واقع این اسناد، چند سال پایانی این نویسنده را ترسیم میکند. بخشی از این اسناد، به این پرسش پاسخ میدهند که مناسباتش چطور بوده است، سر چه موضوعاتی حکومت به او حساس میشود و موضوعاتی که جلال در سالهای پایانی زندگی در پی آن بوده چقدر حکومت وقت را برآشفته کرده و برای حکومت ارزندگی داشت که دست به ترور او بزند؟ همه این اسناد در واقع به نوعی کمک میکند که بخشی از وقایع تاریخی درباره این نویسنده روشن شود.
*تسنیم: جلال در دوره حیات خود روشهای مختلفی را برای مبارزه با حکومت پهلوی و تلنگر زدن به جامعه به کار برد. از نگارش آثار متعدد، به ویژه «غربزدگی»، گرفته تا پرداختن به مسائل اجتماعی در آثارش. در میان نقل قولها و فعالیتهای او، میتوان رد پایی از شیوهای نو برای حرکت در این مسیر نیز پیدا کرد؛ مانند نسبت دادن موضوع درگذشت تختی که اولینبار جلال آن را به حکومت پهلوی نسبت داد. این نقل قولها در کنار عزاداری جامعه برای یک قهرمان ملی، توجه آنها را به موضوعات سیاسی وقت نیز جلب میکرد. انتشار خبر درگذشت جلال از این منظر خود چه بازتاب اجتماعی داشت و آیا تأثیری در جامعه ایجاد کرد یا خیر؟
جلال در دهه ۴۰ از روشنفکران تأثیرگذار بود که قشری از روشنفکران چنان تحت تأثیر او بودند که جلال را قطب میدانستند. این تأثیرگذاری در حوزههایی چون ادبیات، داستان و … نیز مشهود است و رد پای کارهای او را میتوان در طیفی از نویسندگان دید.
او در این دهه، کانون نویسندگان را تشکیل میدهد که این خود نشانهای از اثرگذاری جلال بر طیف نویسندگان و روشنفکران است. کانون، در مقابل کنگره شاعران و نویسندگان که از سوی حکومت پهلوی ایجاد شده بود، تأسیس شد. جلال آنقدر قدرت داشت که این کانون را راهاندازی کند و بتواند بخشی از نویسندگان و شاعران را مجاب کند که به عضویت آن درآیند.
از سوی دیگر، حلقه ارتباطات سیاسی و اجتماعی جلال گسترده بوده و پایگاه محکمی در این زمینه داشت؛ از ارتباط با امام موسی صدر گرفته تا آیتالله طالقانی و دیگران. وقتی خبر درگذشت جلال منتشر میشود، شوکی به فضای نخبگانی کشور در آن دوره وارد میشود.
درباره نحوه درگذشت صمد بهرنگی با تختی اقوال مختلف است؛ برخی آن را کار حکومت پهلوی میدانند و برخی، اقوال دیگری را مطرح میکنند. در واقع دو طیف حول این اتفاقات ایستادهاند؛ برخی معتقدند که صمد توسط حکومت زده شد اما برخی دیگر چنین اعتقادی ندارند. به نظر میرسد نظر جلال در اینباره براساس عینکی است که جهان را میبیند.
*تسنیم: درباره فرم کار هم ممنون میشوم توضیح دهید.
این اثر یک کار گفتوگومحور با اطرافیان و کارشناسانی مانند عبدالجبار کاکایی، خواهرزادهها و پزشکی قانونی است. در بخش تصویری کار هم چون فیلمی از جلال نبوده، آن را به صورت انیمیشن بازسازی کردیم. فضای کار، رئال است و در بخشی از کار، تاریکخانهای وجود دارد که عکسهای مربوط به هر روایت در آن نشان داده میشود.
انتهای پیام/
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاهتان را بنویسید